Ochrona ptaków przed kolizjami z szybami

[garrulus]

Chcę zaprezentować dostępny w internecie
Poradnik ochrony ptaków przed kolizjami z przezroczystymi ekranami akustycznymi oraz oknami budynków.
wydany przez
Polskie Towarzystwo Ochrony Ptaków
Autorem opracowania jest Adam Zbyryt
(Białystok 2012.)

Ze wskazówek zamieszczonych w "Poradniku" mogą skorzystać też właściciele domów, których okna czy oszklone tarasy są przyczyną ptasich urazów.

Ponieważ opracowanie jest dość obszerne, przytoczę tu najważniejsze tezy i porady mogące przydać się osobom potrzebującym szybko pomocy.

W pierwszych rozdziałach opisane są ekrany akustyczne oraz przyczyny i skutki zderzeń ptaków z przezroczystymi powierzchniami.
Najważniejsze przyczyny kolizji:
- refleksy świetlne i powodowany przez nie tzw. efekt lustra, czyli odbijanie się w szybach pobliskich drzew, krzewów, trawy, nieba, chmur. Sprawia to, że ptaki traktują te obiekty jako potencjalne miejsca odpoczynku, żerowania.
- drugim istotnym czynnikiem jest przejrzystość szkła W dzień ptaki rozbijają się o okna, gdy próbują uzyskać dostęp do
potencjalnych miejsc odpoczynku, punktów lądowania, czatowni, żerowisk, wodopojów i innych atrakcyjnych dla nich miejsc znajdujących się za szklaną ścianą. Okazuje się, że ptaki nie są w stanie rozpoznać szkła jako bariery, której należy uniknąć, co potwierdzają liczne badania na ten temat.
[...]
Zarówno badania terenowe, jak i kontrolowane eksperymenty prowadzone w warunkach laboratoryjnych w specjalnie do tego celu skonstruowanych tunelach potwierdzają, że ptaki nie są w stanie dostrzec szyb ze szkła lub tworzyw sztucznych jako bariery, której należy unikać.

[...]
Najbardziej niebezpiecznym dla ptaków pułapem, w szczególności w ciągu dnia, jest poziom od
powierzchni gruntu do około 15 m.
[...]

Rozdział 6 - przedstawia stosowane u nas metody zapobiegania kolizjom i ocenę ich skuteczności.
Przytaczam kilka cytatów - ocen:
Obecnie stosowana w naszym kraju metoda naklejania sylwetek ptaków na przezroczyste ekrany
akustyczne posiada cztery podstawowe mankamenty, które całkowicie dyskwalifikują jej użyteczność.
W większości przypadków sylwetka taka po pierwsze bardziej przypomina ptaka krukowatego (gawrona)
niż drapieżnego, po drugie jest zbyt mała, aby była dobrze widoczna przez ptaki przemieszczające się
bardzo często z dużą prędkością, po trzecie jest mało kontrastowa (powinna przedstawiać dokładnie
upierzenie ptaka, którego imituje, a nie tylko jego kształt), po czwarte umieszczana jest w zbyt małym zagęszczeniu. Skuteczność tej metody jest bardzo niska, jej stosowanie jest możliwe w bardzo ograniczonym
zakresie, np. na szybach domów prywatnych, budynków użyteczności publicznej, gdzie powierzchnie okien są nieduże. W przypadku ekranów zupełnie nie zdaje ona egzaminu...

Rozdział 7. poświęcony jest skutecznym, w różnym stopniu, metodom ochrony ptaków przed kolizjami z ekranami akustycznymi
Omawiane są różne metody i badania nad ich skutecznością.
Badania amerykańskie:
[...] Dowiedziono, że ptaki nie widzą różnicy pomiędzy przezroczystą szybą a pustą przestrzenią. W
czasie badań najskuteczniejsze okazały się pionowe paski z taśmy samoprzylepnej o szerokości
2 cm, umieszczane w odległości nie większej niż 10 centymetrów od siebie.
[...]
Dużo dokładniejsze i bardziej złożone badania nad skutecznością prowadzono w Niemczech:
[...]
W czasie obu tych testów potwierdzono wysoką skuteczność metody pionowych pasów (2 cm szer.
umieszczonych co 10 cm). Odkryto jednak kilka nowych rozwiązań, które, nie dość że charakteryzowały
się małym pokryciem powierzchni szyb, to dodatkowo wykazały bardzo wysoką efektywność ochrony
ptaków przed kolizjami. Poniżej przedstawiono kilka z najbardziej skutecznych metod

[...]
Postulatów odnośnie poprawy bezpieczeństwa ekranów jest 14 - wymienię tu tylko 2 podstawowe(oprócz oczywiście rezygnacji z budowania przezroczystych ekranów):

- odstąpienie od stosowania sylwetek ptaków drapieżnych na ekranach akustycznych na rzecz bardziej skutecznych metod.
- naklejanie na ekrany po zewnętrznej stronie szosy czarnych lub białych pasków taśmy, o szerokości 2 cm w odległości nie większej niż 10 cm od siebie. Nie powinny być one węższe niż 2 cm...

Zalecenia dotyczące budynków:

Stosowanie szyb z filtrami UV.[...]
Zaletą tego typu rozwiązania jest to, że wzory pokrywające powierzchnię szyby, są widoczne dla ptaków, a zupełnie niewidoczne dla ludzkiego oka. Badania wskazują, że ich zastosowanie zmniejsza liczbę kolizji o około 75%
[..]
Naklejanie na szyby różnego rodzaju wzorów, które powinny mieć jak najbardziej wyraźne kształty i kontrastowe kolory, jednocześnie powinny być umieszczone stosunkowo gęsto. Należą tu między innymi naklejki z sylwetkami ptaków drapieżnych, ale niekoniecznie, mogą to być również inne kształty. Metoda ta nie może mieć jednak komercyjnego zastosowania na szeroką skalę np. na ekranach akustycznych, co najwyżej w oknach domów prywatnych, budynków użyteczności publicznej, kiedy szyby mają niewielkie rozmiary.
- Stosowanie szyb o niskim współczynniku odbicia...

Dodam, że można też w pewnych sytuacjach zastosować naklejanie pionowych pasków - tak jak w przypadku ekranów.

- Umieszczanie karmików w odległości poniżej 1 m od okien. Daje to zwiększoną przyjemność obserwowania zachowań ptaków z bardzo bliskiej odległości, a dodatkowo znacznie wpływania na spadek śmiertelności ptaków na skutek zderzeń z szybami.

[...]
Pozytywna rola ekranów nieprzezroczystych:

Warto tutaj zwrócić uwagę na jeszcze jedną istotną funkcję związaną z ekranami akustycznymi. Mianowicie, w niektórych przypadkach mogą one mieć zastosowanie dla ochrony ptaków przed kolizjami z ruchem drogowym. Mowa oczywiście o ekranach zabudowanych. Stanowią one przeszkodę, która nie pozwala na niski lot nad trasą komunikacyjną (szczególnie często obserwowany wśród drozdów), co grozi kolizją z szybko poruszającymi się pojazdami.

Rozdział 8 - omawia aspekty prawne ochrony ptaków przed kolizjami z szybami.

Rozdział 9 - porady jak postępować z rannym ptakiem po kolizji:


POSTĘPOWANIE Z RANNYM PTAKIEM – OFIARĄ KOLIZJI z SZYBĄ

W przypadku znalezienia oszołomionego ptaka, który zderzył się z szybą, należy umieścić go w ciemnym pudełku z pokrywką (np. po butach), i pozostawić w ciepłym, ale dobrze wentylowanym, cichym miejscu, poza zasięgiem zwierząt domowych i innych drapieżników. Jeżeli jest zimno trzeba wziąć go do domu. Nie powinno się podawać mu jedzenia ani wody. Poprawa stanu zdrowia ptaka, jeśli nie jest poważnie ranny, może nastąpić w przeciągu kilkunastu minut do kilku godzin.Wprzeciwnym wypadku należy skontaktować się z lekarzem weterynarii lub przetransportować go do najbliższego
ośrodka rehabilitacji zwierząt. Niezwykle ważne jest, aby nastąpiło to w miarę możliwości szybko, gdyż leczenie w celu
zmniejszenia obrzęku mózgu w ciągu 6-8 h po zderzeniu z szybą, może uratować niektóre ofiary kolizji [...]


* Fragmenty z pogrubionym drukiem są cytatami z "Poradnika..."